Konular
Eski uygarlıklardan beri birçok doğum kontrol yöntemi kullanılmıştır. Antik çağda insanlar çeşitli bitkiler kullanmış ve olağanüstü sistemler geliştirmişlerdir. Bunların arasında çok tehlikeli ve sağlıksız yöntemler de vardı. Özgün uygulamalar yüzyıllar boyunca gelişmiştir ve bugün modern tıpta kullanılan birçok yöntemin temelini oluşturmaktadır. Günümüzde birçok doğum kontrol yöntemi mevcuttur. Bunlar, koruma başarı oranlarına, yöntemlerine ve içerdiği risklere göre farklı gruplara ayrılabilir. Ancak doğum kontrol yöntemleri kişiden kişiye farklılık göstermelidir. En etkili doğum kontrol yöntemleri kişinin yaşı, diğer hastalıkları, aile planlaması, sağlık durumları ve yaşam tarzı gibi faktörlere göre seçilmeli ve kişiye en uygun yöntemin belirlenmesi için profesyonel bir kadın doğum uzmanı ile çalışılmalıdır.
En Güvenilir Doğum Kontrol Yöntemleri
Ne yazık ki en etkili doğum kontrol yöntemleri hala kadınların kullandığı doğum kontrol yöntemleridir. Kondom ve geri çekme gibi geleneksel yöntemler veya takvim yöntemi gibi yumurtlama gününü sayma yöntemleri yüksek riskli yöntemlerdir. Kadınların doğum kontrol hapı (hapı kullanmayı aksatmaksızın ve doktor tavsiyesi üzerine) veya RİA kullanması günümüzde en sık kullanılan ve güvenilir yöntemler olarak kabul edilmektedir.
Gebeliği sınırlandırma yöntemleri geri dönüştürülebilir ve geri dönüştürülemez olarak iki grupta değerlendirilebilir. Bu yöntemlerin hepsinin avantajları ve dezavantajları vardır. Her yöntem herkeste işe yaramaz. Takvim metodu (yumurtlama günü takibi), geri çekme ve cinsel ilişki sonrası vajinal duş, yaygın olarak kullanılan ancak en yüksek gebelik riskini taşıyan geleneksel yöntemlerdir. Geri çekme bu yöntemlerden ülkemizde en yaygın olanıdır ve ne yazık ki en doğru şekli bile sadece %9-15 başarı oranına sahiptir.
Prezervatif vajinal diyafram, servikal başlık ve vajinal kondom birer bariyer yöntemidir. Prezervatif, özellikle cinsel yolla bulaşan hastalıkları önlediği için köklü bir yöntemdir. Sanılanın aksine yöntemin başarısızlığı yapım hatalarından çok kullanım hatalarına bağlıdır. Cinsel ilişkiden önce prezervatif takılmalıdır. Erkek boşaldıktan sonra penisin sertliğini kaybetmesiyle semenin vajinaya bulaşması engellenmelidir.
Vajinal diyafram, vajina içine yerleştirilmiş bir serviks içeren geriye doğru uzanan bir bariyer yöntemidir. Bazı yabancı ülkelerde yaygın olarak kullanılmasına rağmen ülkemizde pek kullanılmamakta ve spermisit ile birlikte kullanılmaktadır. En önemli avantajı, ilişkiden önce takılması ve 6 saat süreyle çıkarılması gerekmesidir. Kadın kondomu (femidon), en güvenilir doğum kontrol yollarından bir diğeridir.
Servikal başlık, servikse yerleştirilen diyaframın bir şeklidir. 24 saat yerinde kalabilir. En önemli dezavantajı, yerleştirilmesinin zor olmasıdır. Spermisit, hamileliği önlemek için vajinaya yerleştirilen sperm üzerinde etkili olan toksik kimyasallar kullanarak çalışır. Aslında bu yöntemin sirke, limon ve daha birçok malzemeyi kullanan geleneksel bir yöntem olarak uzun bir geçmişi vardır. Günümüzde bu yöntem köpük, jel, fitil, krem gibi çeşitli şekillerde kullanılmaktadır. Daha düşük koruyucu etkisinden dolayı diğer bariyer yöntemleri ile kullanıma daha uygun görülmektedir.
Hormonal yöntemler, çağımızda en çok kullanılan ve en etkili olan korunma yöntemlerinden bir tanesidir. Doğum kontrol hapları en fazla kullanılan şeklidir. Farklı şekilleri arasında; implantlar, aylık ve 3 aylık iğneler sayılabilir.
